Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг 2023 йил 14 мартдаги “Ўзбекистон Республикаси Конституцияси тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Конституциявий қонуни лойиҳаси бўйича Ўзбекистон Республикаси референдумини ўтказиш ҳақида”ги қарори юзасидан Ромитан туман “Афросиёб” маҳалла фуқаролари йиғини биносида, Бухоро вилоят суди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати судьяси Ш.Зиядуллаев, фуқаролик ишлари бўйича Ромитан туманлараро суди судьялари Ж.Каримов, У.Аллаев, жиноят ишлари бўйича Ромитан туман суди раиси А.Ўралов, Ромитан туманлараро иқтисодий суди раиси Х.Абдуллаев ҳамда фуқаролик ишлари бўйича Пешкў туманлараро суди раиси Ў.Разиковлар иштирокида давра суҳбати ўтказилди.
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг 2023 йил 14 мартдаги “Ўзбекистон Республикаси Конституцияси тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Конституциявий қонуни лойиҳаси бўйича Ўзбекистон Республикаси референдумини ўтказиш ҳақида”ги қарорига кўра жорий йилнинг 30 апрель куни референдум ўтказиш белгиланган. Конституциянинг янги таҳрири ижтимоий, демократик-ҳуқуқий ва чинакам халқпарвар давлатчилик асосларини яратиш, аҳоли фаровонлигини ошириш, инсон ҳуқуқ ва манфаатлари, қадр-қимматини янада юксалтириш ҳамда ҳаётнинг барча соҳаларини либераллаштиришда муҳим омил бўлишини инобатга олган ҳолда, конституциявий ислоҳотларнинг мазмун-моҳиятини аҳолига кенг тушунтириш ва тизимли етказиш зарурлиги белгиланган. Ўзбекистон Республикасининг референдуми Ўзбекистон Республикасининг қонунларини ва бошқа қарорларни қабул қилиш мақсадларида жамият ва давлат ҳаётининг энг муҳим масалалари юзасидан фуқароларнинг умумхалқ овоз беришидир. Референдум сайловлар билан бир қаторда халқ иродасининг бевосита ифодасидир. Референдумда қабул қилинган қарорлар олий юридик кучга эга бўлади. Агар референдумда қабул қилинган қарорларда бошқача тартиб назарда тутилган бўлмаса, референдумда қабул қилинган қарорлар фақат референдум йўли билан бекор қилиниши ёки ўзгартирилиши мумкин. кузатувчилар барча сайловларда қатнашиши мумкинлиги белгиланди. Референдум фуқароларнинг ўз хоҳиш-иродасини умумий, тенг ва тўғридан-тўғри билдириши асосида яширин овоз бериш йўли билан ўтказилади. Референдум ўтказувчи участка комиссияси аъзолигига номзодлар фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари, жамоат бирлашмалари, корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар томонидан таклиф этилиб, бу номзодлар халқ депутатлари туман, шаҳар Кенгашларининг мажлисларида муҳокама қилинади ҳамда тегишли референдум ўтказувчи округ комиссиясига тасдиқлаш учун тавсия этилади.
Нурбек Рахимов, Бухоро вилоят судининг бош консультанти
Шамшод Султонов, фуқаролик ишлари бўйича Ромитан туманлараро судининг судья ёрдамчиси
Ромитан туман “Афросиёб” маҳалла фуқаролари йиғини биносида, Бухоро вилоят суди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати судьяси Ш.Зиядуллаев, фуқаролик ишлари бўйича Ромитан туманлараро суди судьялари Ж.Каримов, У.Аллаев, жиноят ишлари бўйича Ромитан туман суди раиси А.Ўралов, Ромитан туманлараро иқтисодий суди раиси Х.Абдуллаев ҳамда фуқаролик ишлари бўйича Пешкў туманлараро суди раиси Ў.Разиковлар иштирокида давра суҳбати ўтказилди.
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг 2023 йил 14 мартдаги “Ўзбекистон Республикаси Конституцияси тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Конституциявий қонуни лойиҳаси бўйича Ўзбекистон Республикаси референдумини ўтказиш ҳақида”ги қарорига кўра жорий йилнинг 30 апрель куни референдум ўтказиш белгиланган. Конституциянинг янги таҳрири ижтимоий, демократик-ҳуқуқий ва чинакам халқпарвар давлатчилик асосларини яратиш, аҳоли фаровонлигини ошириш, инсон ҳуқуқ ва манфаатлари, қадр-қимматини янада юксалтириш ҳамда ҳаётнинг барча соҳаларини либераллаштиришда муҳим омил бўлишини инобатга олган ҳолда, конституциявий ислоҳотларнинг мазмун-моҳиятини аҳолига кенг тушунтириш ва тизимли етказиш зарурлиги белгиланган. Ўзбекистон Республикасининг референдуми Ўзбекистон Республикасининг қонунларини ва бошқа қарорларни қабул қилиш мақсадларида жамият ва давлат ҳаётининг энг муҳим масалалари юзасидан фуқароларнинг умумхалқ овоз беришидир. Референдум сайловлар билан бир қаторда халқ иродасининг бевосита ифодасидир. Референдумда қабул қилинган қарорлар олий юридик кучга эга бўлади. Агар референдумда қабул қилинган қарорларда бошқача тартиб назарда тутилган бўлмаса, референдумда қабул қилинган қарорлар фақат референдум йўли билан бекор қилиниши ёки ўзгартирилиши мумкин. кузатувчилар барча сайловларда қатнашиши мумкинлиги белгиланди. Референдум фуқароларнинг ўз хоҳиш-иродасини умумий, тенг ва тўғридан-тўғри билдириши асосида яширин овоз бериш йўли билан ўтказилади. Референдум ўтказувчи участка комиссияси аъзолигига номзодлар фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари, жамоат бирлашмалари, корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар томонидан таклиф этилиб, бу номзодлар халқ депутатлари туман, шаҳар Кенгашларининг мажлисларида муҳокама қилинади ҳамда тегишли референдум ўтказувчи округ комиссиясига тасдиқлаш учун тавсия этилади.
Бухоро вилоят суди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати судьяси Ш.Зиядуллаев, Фуқаролик ишлари бўйича Ромитан туманлараро суди судьялари Ж.Каримов, У.Аллаев, Фуқаролик ишлари бўйича Пешкў туманлараро суди раиси Ў.Разиков Жиноят ишлари бўйича Ромитан туман суди раиси А.Ўралов, Ромитан туманлараро иқтисодий суди раиси Х.Абдуллаев,
Sud hokimiyati – hokimiyatlar boʻlinishi qoidasiga koʻra, davlat hokimiyatining alohida va mustaqil (qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyatlar bilan bir qatordagi) tarmogʻi. U oʻzida: a) odil sudlovni amalga oshirish vakolatlari, yaʼni jinoiy, fuqarolik, xoʻjalik, maʼmuriy va konstitutsiyaviy ish (nizo)larni protsessual, qonun bilan belgilangan tartibda koʻrib chiqish vakolatlari yigʻindisini, baʼzi mamlakatlarda, shuningdek, huquq normalarini izohlash vakolatlarini, qonun ijodkorligi vakolatlari va boshqa 2 darajali vakolatlarni; b) yuqorida qayd etilgan vakolatlarni amalga oshiruvchi davlat organlari tizimini mujassamlashtiradi. Odil sudlovni amalga oshirish vakolatlari va yordamchi vakolatlarga boʻlinadi. Hozirgi zamon demokratik davlatlarida Sud hokimiyatining asosiy vakolatlari turli toifadagi sudlar zimmasiga yuklanadi. Oʻzbekiston Respublikasida Sud hokimiyati ijtimoiy adolat, fuqarolar tinchligi va totuvligi, qonun ustuvorligini taʼminlashga, inson huquklari va erkinliklarini, korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning huquqlari hamda qonuniy manfaatlarini muhofaza etishga karatilgan. Mamlakatimizda Sud hokimiyatining konstitutsiyaviy huquqiy maqomi, tuzilishi va faoliyat yuritishining qonuniy asosi Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va Oʻzbekiston Respublikasining «Sudlar toʻgʻrisida»gi qonuni va boshqa qonun hujjatlari bilan belgilanadi. Konstitutsiyada mustahkamlanishicha, «Oʻzbekiston Respublikasida sud hokimiyati qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyatlardan, siyosiy partiyalardan, boshqa jamoat birlashmalaridan mustaqil holda ish yuritadi».
Suverenitet (fransuzcha: souverainete — oliy hokimiyat) — hokimiyatning ustunligi va mustaqilligi. Suverenitetni hurmatlash — xalqaro huquq va xalqaro munosabatlarning asosiy prinsipidir. Konstitutsiyaviy huquq fanida davlat suvereniteti, millat suvereniteti, xalq suvereniteti tushunchalari ishlatiladi. Davlat suvereniteti — hokimiyatning mamlakat ichida oliyligi va tashqi munosabatlarda toʻla mustakilligidir. Davlat suvereniteti haqidagi goya Jan Boden (16-asr, Fransiya) ga tegishlidir. Uning fikricha, Suverenitet davlatning eng muxim belgisi hisoblanadi, bunda abadiy, mutlaq, boʻlinmas oliy hokimiyat nazarda tutiladi. Davlat suvereniteti tushunchasi keyingi davrlarda yanada rivojlantirildi va boyitiddi. Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida davlat suvereniteti alohida bobda oʻz ifodasini topgan, Konstitutsiyaning 1-moddasida „Oʻzbekiston suveren demokratik respublika“ ekanligi qayd qilingan. Millat suvereniteti — millatning toʻla hokimiyatini, uning toʻla siyosiy erkinligini, oʻz milliy hayotini belgilash real imkoniyatiga egaligini, mustaqil davlatni tashkil qila olishgacha boʻlgan huquqqa egaligini bildiradi. Xalq suvereniteti — xalqning toʻla hokimiyatini anglatadi, yaʼni xalq jamiyat va davlatni boshqarishda real ishtirok etish uchun ijtimoiy iqtisodiy va siyosiy vositalarga ega boʻladi. Xalq suvereniteti — barcha demokratik davlatlarda konstitutsiyaviy tuzum prinsiplaridan biri bo’lib hisoblanadi. Jumladan, Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida kursatilishicha, „Xalq davlat hokimiyatining birdanbir manbaidir. Oʻzbekiston Respublikasida davlat hokimiyati xalq manfaatlarini koʻzlab va Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi hamda uning asosida qabul qilingan qonunlar vakolat bergan idoralar tomonidangina amalga oshiriladi.
Nodirbek Sharopov,Jinoyat ishlari bo‘yicha Buxoro shahar sudining raisi
Nurbek Raximov,Buxoro viloyat sudining bosh konsultanti
Киши нафақа ёшига етиб, тинч-осойишта ҳаёт кечира бошлаганида адашиб ёки қандайдир сабаб билан суднинг “қора курсиси”га ўтириб қолиши жуда ачинарли. Афсуски, Ғиждувон тумани, “Позагари” МФЙ, Харчхона қишлоғида яшовчи, “Т. Ражаббобо” фермер хўжалиги раҳбари Қосим Тешаев билан ҳам худди шу ҳол рўй берди. Серфарзанд оиланинг соҳиби муқаддам судланмаган, ножўя ҳатти-ҳаракати учун жавобгар бўлмаган.
Ноқонуний қилмишига келсак, фермер 1999 йилдан асос солинган ва деҳқончилик қилиб келинаётган тасарруфидаги экин еридан ўзбошимчалик билан фойдаланиб келганидир. 2021 йил охирларида Позагари қишлоғидаги 481-контурдан қарийб 1 гектарли экин майдонини бузиб, йўл чиқариб, давлат манфаатларига деярли 87 миллион сўм моддий зарар етказган.
Шу билан кифояланмаган Қосим Тешаев “Т.Ражаббобо” фермер хўжалиги раҳбари сифатида ўз ваколатини суиистеъмол қилиб, фермер хўжалигига ижара ҳуқуқи асосида ажратилган 474-контурдан 12 сотих суғориладиган ер майдонини ҳеч қандай қонун талабидан тап тортмасдан куёви Шерали Жўраевга уй-жой жой қуриш учун ажратиб бериб, 2021 йил октябрь ойида мазкур ер майдонида уй-жой қурилишига сабабчи бўлган.
Суд мажлисида судланувчи сифатида сўроқ қилинган Қ.Тешаев айбига қисман иқрорлик билдириб, у “Т.Ражаббобо” фермер хўжалигини ташкил қилиб, 23 йилдирки, бу ерда давлат шартномаси асосида қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштириб келаётгани, ҳозирда қўли остидаги 123,9 гектар ерни икки йил бурун декабрь ойида лазерли текислаш жараёнида 481-контурдан ўзбошимчалик билан йўл очиб, фойдаланиб келинаётганини билдирган. Ноқонуний уй-жой борасида ҳам фермер ўзбошимчаликка йўл қўйганини тан олган, яъни 474-контурдан уй-жой учун алоҳида ер майдони ажратгани, кейинчалик бу ер майдони куёви томонидан темир панжара билан ўраб олиниб, қурилиш бошланганини, аммо бу иш қонунбузарлик экани ва ҳолат юзасидан жиноий очилганидан сўнг йўл ва уй-жой майдони қайта буздирилиб, ҳозирда экин ери асл ҳолати тиклангани ва давлатга етказилган моддий зарар бартараф қилингани айтилган.
Олиб борилган дастлабки суриштирув, тергов ва суд муҳокамалари, судланувчи ва гувоҳлар кўрсатмалари, қолаверса, Кадастр Агентлиги Шофиркон туман бўлими етакчи инспектори У.Ражабов, Кадастрлар Палатаси Шофиркон туман филиали мутахассиси Б.Аминов, вилоят Қишлоқ хўжалиги бошқармаси мутахассиси Ж.Қиличов, Ғиждувон туман Кадастр Агентлиги бўлим бошлиғи О.Ҳакимов, Кадастрлар Палатаси Ғиждувон туман филиали мутахассиси Ф.Холовлар томонидан 2022 йилнинг 15 ноябрь куни расмийлаштирилган далолатнома ҳам “Т.Ражаббобо” фермер хўжалигида ер майдонларидан ўзбошимчалик билан, ноқонуний фойдаланиб келингани, экин ери ўрнида йўл ва уй-жой қурилгани ўз исботини топди.
Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг 19211-моддаси 1-қисми ва 2296-моддаси 2-қисмининг “г” бандида назарда тутилган жиноятларни содир этганликда айбли деб топилган Қосим Тешаевга нисбатан суд ҳукми ўқилди.
Унга Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодекси 19211-моддасининг 1-қисми билан Жиноят Кодексининг 57-моддасини қўллаган ҳолда базавий ҳисоблаш миқдорининг 50 баравари миқдорида, яъни 13 миллион 500 минг сўм жарима жазоси тайинланди. Шунингдек, Жиноят кодекси 2296-моддасининг 2-қисми “г” банди билан ЖКнинг 57-моддасини қўллаган ҳолда базавий ҳисоблаш миқдорининг 100 баравари миқдорида, яъни 27 миллион сўм жарима жазоси тайинланди. Қосим Тешаевга нисбатан Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг 59-моддаси тартибида тайинланган жазоларни қисман қўшиш йўли билан узил–кесил базавий ҳисоблаш миқдорининг 120 баравари миқдорида, яъни 32 миллион 400 минг сўм жарима жазоси тайинланди.
Хулоса шуки, фермер хўжаликлари зиммаларига юкланган вазифа––узоқ муддатга ижара шартномаси асосида олинган экин ерининг ҳар қаричидан унумли фойдаланган ҳолда қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштириш ва халқимиз дастурхони тўкинлигини таъминлашдир. Экин ерини бузиб, ўрнида уй-жой ёки бошқа иншоотларни қуриш нафақат қонунбузарлик ва жиноят, балки халқ ризқига ҳам хиёнат деганидир.
Бобир Умаров,Жиноят ишлари бўйича Ғиждувон тумани суди раиси
Нурбек Рахимов,Бухоро вилоят суди бош консультанти
Бухоро вилоят суди Жиноят ишлар бўйича судлов ҳайъатининг судья катта ёрдамчиси ҳамда туманлараро иқтисодий судининг девонхона мудири лавозимларига олий юридик маълумотга эга шахслар ишга таклиф қилинади.
Номзодлар ишга танлов асосида қабул қилинади.
Танлов бўйича номзодни ишга қабул қилиш Бухоро вилоят судининг Кадрлар заҳирасини шакллантириш комиссияси суҳбати натижаси бўйича амалга оширилади.
Номзоднинг чет тилларини билиш қобилияти қўшимча рағбатлантирилади.
Танловда иштирок этиш истагини билдирган номзодлар Бухоро вилоят судининг bux.kadr@sud.uz электрон манзилига қуйидаги ҳужжатларни юборишлари сўралади:
Жиноят ишлари бўйича Ғиждувон туман суди раиси Б.Умаров томонидан Кадастр агентлиги Ғиждувон туман бўлимида жорий йилнинг 16 январь кунида “Ердан оқилона фойдаланиш ва мазкур соҳадаги ҳуқуқбузарликларни олдини олиш” мавзусида ўқув-семинар машғулоти амалга оширилди.
Туман суди раиси томонидан ер умуммиллий бойлик, енг муҳим табиий ресурс ҳисобланади. Унинг ҳисобини аниқ юритиш ва самарали фойдаланиш қишлоқ хўжалиги, тадбиркорлик, ишлаб чиқариш каби кўплаб соҳалар учун жуда муҳим. Лекин тартиб-интизом, ҳисоб-китоб бўлмагани сабабли минглаб гектар ерлар талон-торож бўлиб кетаётганлиги, шу сабабли соҳада юзага келаётган муаммоларни бартараф етиш учун тизимни ислоҳ қилиш бошланди. Хусусан, “Ер ҳисоби ва давлат кадастрларини юритиш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармон билан Ер ҳисоби ва давлат кадастрларини юритиш вазифаси юклатилиб, ерлардан самарали фойдаланишни таъминлаш ва назорат қилиш функсиялари Қишлоқ хўжалиги вазирлигига ўтказилди.
Хулоса ўрнида айтиш мумкинки, ернинг ҳар қаричи — олтинга тенг. Демак, инсон яшаши, ризқ топиши, турмушини фаровон қилиш учун ундан унумли фойдаланмоғи лозим. Зеро, ҳамма вақт тириклик манбаи бўлиб келган ердан оқилона фойдаланиш қишлоқ хўжалигини барқарор ривожлантиришнинг зарурий шарти, фаровон ҳаётимизнинг мустаҳкам пойдеворидир.
Бобораҳим Ачилов, Жиноят ишлари бўйича Ғиждувон туман судининг судьяси
Насиров Фахриддин Пазилжонович 1989 йил 23-сентябрда Тошкент шаҳрида туғилиб, ўсди, оилалик бўлиб, 3 нафар фарзанднинг отаси бўлди, яхшигина касб(фотограф)ни ҳам эгаси эди.
Бироқ, ҳаёт сўқмоқлари уни енгил пул топиш сари етаклади, у бир эмас 3 марта фирибгарлик жиноятини содир қилиб судланди, шу судланганларнинг кейинги 2 мартаси янгича усул, яъни ёш қиз ва жувонларни ишончига кириб уларни алдаб, ўзини хорижни журналларига ишловчи журналист танишлари орқали катта пуллар эвазига уларни тарихий обидаларга бой бўлган шаҳарларга олиб бориб, уларни суратга тушириб, кейин ушбу журналларнинг турли саҳифалари орқали суратларини ёритиб, катта пулга эга бўлишни айтиб, ишонтирди қўйди.
Яъни у, 2020 йил 27 август куни Тошкент шаҳрида яшовчи фуқаролар Тиллоева Сарвиноз Фармоновна, Нармурзаева Ҳилола Бакижановна, Ташпулатова Камола Захировнага ўзини хорижий журнал фотосуратчиси деб таништириб, уларни Бухоро шаҳридаги қадимий ёдгорликлар олдига олиб бориб, фотосуратга туширишини, 15 дона журналнинг ҳар бир сахифаси учун 850.000 (саккиз юз эллик минг) сўмдан пул беришини ваъда бериб, уларни ишончига кириб, алдаб, уларни Бухоро шаҳрига олиб келиб, йўл ва меҳмонхона харажатлари учун, жами 3.000.000 сўм миқдоридаги нақд пулларни қўлга киритиб, фирибгарлик жиноятини содир қилди.
Суд, мазкур жиноят иши 2021 йил 14-январда жиноят ишлари бўйича Қоровулбозор туман суди томонидан кўриб чиқилиб, судланувчи Ф.Насиров томонидан жабрланувчиларга етказилган зарарлар тўлиқ қопланганлигини, қилмишига чин кўнгилдан пушаймонлигини инобатга олиб, уни Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодекси 168-модда 3-қисмининг “б” банди билан айбли деб топиб, ойлик иш ҳақининг 20 фоизини давлат даромади ҳисобига ушлаб қолиш шарти билан 3 (уч) йил муддатга аҳлоқ тузатиш ишлари жазоси тайинланди.
Мазкур ҳолатга назар ташлаб таҳлил қилар эканмиз, фирибгарлик жиноятининг бундай усуллари ҳам учраб турганлигидан афсусланиб, фуқаролларни янада огохликка чақирган ҳолда, шахсларнинг ҳийла найрангларига учмаслик, сиз билан мулоқот олиб бораётган одамнинг осмонўпар гапларию ваъдаларини қанчалик ҳақиқатга яқинлигини яна бир ўйлаб кўришларини, сўраб қолган бўламиз.
Зеро меҳнат орқали топилган ҳар бир тийин қадрли эканлигини унутмаслигимиз керак асло.
Завқий Қурбонов, Бухоро вилоят судининг жиноят ишлари бўйича судьяси
Махмуд Арипов, жиноят ишлари бўйича Қоровулбозор туман суди раиси
2022 йил 22-октябрь куни Бухоро вилояти Қоровулбозор туман Халқ таълими бўлимига қарашли 2-сонли умумтаълим мақтабида мактаб педагогик жамоаси ҳамда ўқувчи ёшлар билан жиноят ишлари бўйича Қоровулбозор туман суди раиси М.Арипов иштирокида “Бола ҳуқуқлари қонун ҳимоясида” мавзусида давра суҳбати ўтказилди.
Давра суҳбати жараёнида Қоровулбозор туманида жиноий ва маъмурий судлари томонидан 2022 йилнинг 9 ойи мобайнида амалга оширилган ишлар, вояга етмаганлар ўртасида содир қилинган жиноятлар ва маъмурий ҳуқуқбузарликлар ҳамда жиноятчилик ва ҳуқуқбузарликларни олдини олиш бўйича профилактик-тарғиботларни роли ва уларни янада кучайтириш тўғрисида суд раиси томонидан тўхталиб ўтилди.
Жиноят ишлари бўйича Қоровулбозор туман судининг раиси М.Арипов томонидан 20.11.1989 йилда қабул қилинган ҳамда Ўзбекистон Республикаси томонидан 09.12.1992 йилда ратификация қилинган “Бола ҳуқуқлари тўғрисида”ги Конвенция ундаги аъзо давлатларнинг мажбуриятлари ва ҳуқуқлари ҳақида тўхталиб ўтди.
Шунингдек Бухоро вилояти Қоровулбозор туман Халқ таълими бўлимига қарашли 2-сонли умумтаълим мактаби директори Д.Турсунова сўзга чиқиб, мактаб педагогик жамоаси томонидан олиб борилаётган ишлар, ўқувчиларини дарсларга қатнашиш жараёнлари, дарс машғулотларини қизиқарли ва кенг илғор усуллардан фойдаланган ҳолда олиб бориш тўғрисида тўхталиб ўтди.
Завқий Қурбонов, Бухоро вилоят судининг жиноят ишлари бўйича судьяси
Махмуд Арипов, жиноят ишлари бўйича Қоровулбозор туман суди раиси
Мамлакатимиз мустақил ривожланиш йиллари давомида аёлларнинг ҳуқуқлари ва уларнинг қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш бўйича катта муваффақиятларни қўлга киритди. Ўз-ўзидан аёнки, республикамизнинг ижтимоий-сиёсий ва ижтимоий-иқтисодий ҳаётида хотин-қизларнинг фаол иштирок этишини таъминлаш соҳасидаги салмоқли муваффақиятларининг аҳамияти ҳам салмоқлидир. Умуман, Ўзбекистонда хотин-қизларнинг жамиятдаги ўрни ва мавқеини мустаҳкамлаш борасида давлат аҳамиятига молик салмоқли ишлар амалга ошириб келинмоқда. Зеро, жамият ривожини хотин-қизларсиз, уларнинг иштирокисиз тасаввур этиб бўлмайди. Шу боис аёлларнинг оилада ҳам, давлат ва жамоат ишларида ҳам эмин-эркин фаолият юритишлари, уларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини рўёбга чиқариш йўлида мамлакатмиз миқёсида қатор чоратадбирлар ишлаб чиқилиб, ҳаётга жорий этилмоқда. Президентимиз Шавкат Мирзиёев томонидан 2018 йил 2 февраль куни имзоланган «Хотин-қизларни қўллаб-қувватлаш ва оила институтини мустаҳкамлаш соҳасидаги фаолиятини тубдан такомиллаштириш чоратадбирлари тўғрисида»ги Фармон ҳам бу борадаги саъй-ҳаракатлар самарадорлигини яна бир янги босқичга олиб чиқувчи муҳим тарихий ҳужжат бўлди. Фармонда Ўзбекистон Хотин-қизлар қўмитасининг жамият ҳаётидаги фаоллигини ошириш, хотин-қизларни қўллаб-қувватлаш ва оила институтини мустаҳкамлаш соҳасидаги фаолиятни тубдан такомиллаштириш мақсадида қўмита фаолиятининг устувор йўналишлари белгилаб берилди. Ўзбекистон Хотин-қизлар қўмитаси ва унинг ҳудудий бўлинмаларининг янгиланган тузилмалари тасдиқланди. Шу ўринда, Ўзбекистонда ушбу йўналишдаги меъёрий-ҳуқуқий базани ривожлантириш борасида амалга оширилаётган ишларга тўхталиш мақсадга мувофиқ бўлади. Ўтган йиллар мобайнида аёллар манфаатларини ҳимоя қилишга йўналтирилган қарийб 100 та миллий ва халқаро ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинди ва ратификация қилинди.
Маълумки, мамлакатимиз Конституцияси аёлларнинг фундаментал ҳуқуқлари ҳимоясини кафолатловчи энг муҳим ҳужжат ҳисобланади. Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Президенти ва Вазирлар Маҳкамасининг қатор фармон ва қарорлари, жумладан, Давлат ва жамият қурилишида аёлларнинг ролини ошириш тўғрисида, Она ва бола саломатлигини муҳофаза қилиш, соғлом авлодни шакллантиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида ва бошқа кўплаб ҳужжатлар бор. Ҳар йили муайян йўналишда қабул қилинаётган махсус давлат дастурларининг ҳаётга татбиқ этилиши доирасидаги режали ишлар маълум даражада аёлларимизнинг ҳаёт шароити ва сифатини яхшилашга ҳам алоқадордир. Бундан ташқари, Ўзбекистон БМТ ва Халқаро Меҳнат ташкилотининг қатор конвенцияларини Марказий Осиёда биринчилардан бўлиб ратификация қилган. Улар орасида Хотин-қизлар ҳуқуқлари камситилишининг барча шаклларига барҳам бериш тўғрисида, Оналикни ҳимоя қилиш тўғрисида, Меҳнат ва иш турлари соҳасида камситишлар тўғрисидаги ва бошқа ҳужжатлар мавжуд.
Шарқ халқлари мутафаккирлари Алишер Навоий, Ибн Сино, Ал Бухорий, Фаробий ва бошқалар ўз асарларида комил инсонни юзага келишида аёлларнинг ўрни муҳим эканлиги кўп бора таъкидланган. Лекин ўтган асрларда аёлларнинг ҳуқуқлари эркакларникидан анчагина пастда эди. Замон ривожланган сари дунёда аёлларнинг ўрни ошиб борди. Аёлларнинг кучли жинс вакиллари билан тенгма-тенг ҳуқуққа эга бўлиш жараёни юртимизда XX аср бошларидан авж олди. Сабаби фарзанд тарбиялаётган оналарнинг ўзлари ҳам зиёли бўлиши лозимлигини кўпчилик тушуна бошлаган эди. Турмуш ва оила одобларига оид рисолалар кенг тарқала бошлади. Аёлларимиз ҳам оилани, ҳам касб-ҳунарни бирдек бошқариб, жамият учун керакли шахсларга айландилар. XIX аср охири ва XX аср бошларининг етакчи маърифатпарварлари М.Беҳбудий, А.Фитрат, А.Авлонийлар хотин-қизларнинг жамиятдаги ўрни борасида кенг фикрлар билдирдилар. Масалан, Фитратнинг “Оила” асарида шундай фикрлар бор: Аёлларнинг ижтимоий-сиёсий фаоллиги миллий озодлик, эрк учун зарур: аёллар фақат уй-рўзғор, бола тарбияси билан банд қолмаслиги керак, – дейди. Аёлларнинг ҳуқуқлари албатта, дин ва миллий қадриятлар билан ҳам боғлиқдир. Ислом дини кириб келгунга қадар қизлар туғилибоқ тириклайин ўлдирилгани кўпчиликка маълум. Муқаддас Ислом дини ҳамиша аёлларни эъзозлашга буюради. Жаннат оналар оёғи остидадир, деган нақл асрлар оша ўз мавқени йўқотгани йўқ. Ислом таълимоти аёлларни илм олиш, меҳнат қилиш, мерос ҳуқуқи, жамият тараққиётида фаол қатнашишда эркаклар билан тенг ҳуқуқли қилди. Ҳадисларда илм олиш ҳар бир муслим ва муслимага хосдир, дейилган. Исломда оила, никоҳ, мерос масалаларида аёлга кўпроқ ён берилади, никоҳсиз яшашга рухсат берилмай, шу тариқа аёлнинг ҳуқуқи таъминланади. Никоҳ шартларидан бўлмиш маҳр ҳам айнан аёлларнинг фойдаси учун жорий этилган.
Ўзбекистоннинг мустақиллик йилларида хотин қизларга эътибор давлат сиёсати даражасига кўтарилди. Оила кодексида турмушда, оилавий муносабатларда аёлларнинг эркаклар билан тенг ҳуқуқли экани, оила давлат томонидан муҳофаза этилиши ўз аксини топган. Шу вақтга қадар аёллар ҳуқуқи ҳимояланган кўплаб қонун хужжатлари қабул қилинди. Айниқса, хотинқизларимизни иш билан таъминлаш, табдиркорлик қилишларига эркинлик бериш, рағбатлантириш борасида сезиларли ишларни кузатиш мумкин. Меҳнат кодексида ҳомиладор ёки уч ёшга тўлмаган боласи борлигини важ қилиб, ишга қабул қилмасликка ҳаққи йўқлиги келтириб ўтилган. Аёллар туғруқдан сўнг иш ўрнини йўқотмаган ҳолда бола парваришлаши, сўнг ишга қайтиши мумкин. Туғруқ таътили пайтида уни ишдан бўшатиб юбориш мумкин эмас. Шунингдек, аёлларимизни алдов йўли билан хорижда ноқонуний ишлашга олиб кетиш, уларни камситиш ва хўрлашга қарши жадал ишлар олиб борилади. Юртимиз БМТнинг аёлларнинг ҳуқуқлари, эркинларига оид барча ташаббусларини қўллаб-қувватлаб келган. Ўзбекистон Хотин-қизлар қўмитаси ҳам аёлларимизнинг жамиятдаги ролини ошириш учун хизмат қилмоқда. Уларнинг дарду фикрини тинглаб, ўз йўлларини топишга хизмат қилишмоқда. Лекин шундай ҳолатлар ҳам бўладики, аёл тушкунликка тушиб қолади, ҳуқуқларини билмай хўрланади, яқинлари томонидан жазоланади, ўқиб таълим олишга имкон тополмайди, иш излаб сарсон бўлади, фарзандлари билан ёлғиз қолади ва ҳакозо. Айнан шундай пайтларда жамият аёлни ёлғизлатиб қўймаслиги керак. Шу мақсадда аёллар учун психологик марказлар, маслаҳатхоналар, тиббий, моддий, ҳуқуқий ёрдам ташкилотлари кўпайтирилса, улар аёлларнинг муаммоларини ҳал этишга сидқидилдан ёрдам берсалар, жамиятда бахтсиз аёллар сони ошмайди. Мазкур муҳим масалаларга мажмуавий ёндашув туфайли ана шундай натижалар қўлга киритилмоқда. Чунки мамлакатимизда нафақат мустаҳкам ҳуқуқий замин, балки самарали институционал база ҳам мавжуддир. Мисол тариқасида Ўзбекистон Хотин-қизлар қўмитаси фаолиятини кўрсатиш мумкин. Мазкур жамоатчилик ташкилоти аҳолининг ушбу қатламини қўллаб-қувватлаш ва уларнинг ҳуқуқлари ҳамда қонуний манфаатларини ҳимоя қилишнинг самарали механизмига айланган.
Давлат бошқарувида аёлларнинг иштироки борган сари фаол тус олмоқда. Хусусан, бугунги кунда Олий Мажлис Сенати аъзоларининг 17 фоизи, Қонунчилик палатаси депутатларининг 16 фоизи хотин-қизлардан иборат. Бундан ташқари, сўнгги йиллар давомида ижро ҳокимияти идораларида ҳам аёлларнинг фаолият юритиш кўрсаткичлари 5 баробарга ошди – 3,4 фоиздан 16 фоизга етди. Аёллар қаноти тузилгани боис мамлакатдаги сиёсий партияларда хотин-қизларнинг сони ҳам ошди. Ўзбекистон Хотин-қизлар қўмитаси маълумотларида қайд этилишича, ҳозирги пайтда Ўзбекистон Либерал демократик партиясида уларнинг сони 35 фоиздан 38 фоизга, Миллий тикланиш демократик партиясида 40 фоиздан 46 фоизга, Халқ-демократик партиясида 41 фоиздан 56 фоизга, Адолат социал демократик партиясида 38 фоиздан 49 фоизга етди.
Маҳаллий ўзини-ўзи бошқариш органлари ва маҳалла тизимларида ҳам аёллар иштироки кенгайди. Масалан, кейинги даврда бандлик тизимидаги хотин-қизлар ҳиссаси 44 фоиздан 45,7 фоизга ўсди. Ўз бизнесини очаётган ва салмоқли муваффақиятга эришаётган тадбиркор аёлларнинг сони ҳам ошиб бормоқда. Сўнгги маълумотларга кўра, кичик корхоналар раҳбарларининг 40,4 фоизини, мўъжаз тадбиркорлик субъектлари раҳбарларининг 13,7 фоизини хотин-қизлар вакиллари ташкил этмоқда. Шуни ҳам қайд этиш жоизки, соғлом авлод тарбиясида аёллар ўта муҳим ўрин тутиши инобатга олинган ҳолда Ўзбекистонда уларни ижтимоий жиҳатдан қўллаб-қувватлашга йўналтирилган қатор дастурлар қабул қилинган. Жумладан, ишламайдиган оналарга 2 ёшгача болани парвариш қилиш учун нафақа тўланмоқда. Бундан ташқари, меҳнат шартномаларида ҳомиладорлиги ва фарзанд кўрганлиги туфайли аёлларга моддий ёрдам кўрсатиш, 2 ёшдан 3 ёшгача болалари бўлган аёлларга ҳақ тўланадиган таътил бериш, 3 ёшдан кичик бўлган болали аёллар иш вақтини бир соатга қисқартириш сингари имтиёзлар ўз ифодасини топган.
Мамлакатимизда ҳуқуқий демократик давлат ва кучли фуқаролик жамияти барпо этилаётган бир шароитда аёллар ижтимоий ва сиёсий фаоллигининг ўсиши жуда муҳим омил ҳисобланади. Кундек равшанки, Ўзбекистонда мустақил тараққиёт йиллари мобайнида бу йўлда салмоқли натижалар қўлга киритилди. Шубҳа йўқки, аёлларга яшаш, меҳнат қилиш ва ёш авлодни тарбиялашлари учун яратилган ва яратилаётган қулай шароитлар бундан кейин ҳам мамлакатимизнинг янада залворли муваффақиятларни забт этишига хизмат қилиши шубхасиз.
Инсоният цивилизацияси тарихий тариққиётининг барча босқич ва даврида оилага эҳтиёт сезилганини ҳеч ким инкор эта олмайди. Одам ато билан момо ҳавонинг биргаликда ер юзида яшаганини оиланинг илк кўриниши ёки куртаги десак хато қилмаган бўламиз. Оллоҳ томонидан олдин эркак кейин эса унга ҳамроҳ қилиб аёлнинг яратилишидан мақсад ҳам бир жуфтликни эр ва хотин сифатида биргаликда яшаб, рўзғор юритиб қатор фарзандларни тарбиялаб вояга етказиш назарда тутилган. Азал – азалдан оила муқаддас ҳисобланиб, маълум бир маскан ва маконда ривожланган. Бир авлоддан иккинчи авлод ва кейинги авлод оилада тарбия топиб ривожланиб авлод давомийлиги асосида бугунги кундагидек такомилга эришилинган. Авлод давомийлиги муқаддас ислом динимиздаги беш принципнинг бири саналади. Хўш, ҳозирги даврда оила ва унинг нуфузини юксалтириш, анъаналарини давом эттириш ва уни мустаҳкамлашга қаратилган сайр-ҳаракатларни амалга оширишда нималарга кўпроқ эътибор беришимиз зарур? Айниқса, ёш оилалардаги турли низо, келишмовчилик, ўзаро жанжалларни бартараф этишнинг энг муқобил йўл-йўриқларини излашга бағишланган турли тадбирлар, тадқиқотлар натижаларини жамоатчилик эътиборига ҳавола қилинаётгани айнан оилалардаги муаммоларни ҳал қилинаётгани, бошқача айтганда, оилавий зўравонликларнинг олдини олишга қаратилган сай-ҳаракатлар ўз самарасини бериши шубҳасиздир. Фикримизча оила, жамият ва давлат ҳуқуқий жиҳатдан тартибга солиш билан боғлиқ ўзаро узвий тушунчалар бўлиб уларнинг ҳар бири алоҳида мазмун-моҳиятга эга.
Ўзбекистон яхлит суверент демократик республика сифатида жаҳон харитасидан ўрин эгаллайди. Шу билан бирга давлатимизда яшовчи турли миллат ва элат вакилларининг эркинлигини таъминловчи фуқаролик жамиятини тўла-тўкис шакллантириш учун бир неча ўн йиллар давомида тизимли ва изчил ислоҳотлар амалга оширилаётганининг гувоҳимиз. Айниқса беш йилга мўлжалланган “Ҳаракатлар стратегияси”га биноан бу йўналишдаги амалий ишлар кенг қамровли тусга эга бўлиб, яна жадал давом эттирилмоқда.
Шу ўринда фуқаролик жамиятини шакллантиришда оила институтининг ўрни ва аҳамияти беқиёс деб ҳисоблаймиз. Жамиятдаги тинчлик ва хотиржамлик кўп жиҳатдан ҳар бир оиладаги муносабатларда ўзаро муҳаббат ва ҳурмат, ҳамжиҳатликка бевосита боғлиқдир. Бу жараёнда давлат ҳар бир оиланинг моддий жиҳатдан таъминланган ва фаровон ҳаёт кечириши учун етарли шароитларга эга бўлишидан манфаатдор бўлиб, уларнинг фаровонлигини кафолатланишига кўмаклашаётгани муҳим аҳамият касб этади.
Ўзбекистон Республикасининг Конституциясининг 63-моддасига биноан Оила жамиятнинг асосий бўғинидир ҳамда жамият ва давлат муҳофазасида бўлиш ҳуқуқига эга, деб қайд этилган. Конституциянинг мазкур нормаси асосида қабул қилинган Ўзбекистон Республикасининг Оила кодексининг 2 – моддаси талабига кўра, оилавий муносабатларда аёл ва эркак тенг ҳуқуқли бўлиб, оилавий муносабатларни тартибга солиш эркак ва аёлнинг ихтиёрий равишда никоҳланиб тузган иттифоқи, эр ва хотиннинг шахсий ҳамда мулкий ҳуқуқлари тенглиги, ички оилавий масалаларнинг ўзаро келишув йўли билан ҳал қилиниши, оилада болалар тарбияси, уларнинг фаровон ҳаёт кечириши ва камолоти ҳақида ғамхўрлик қилиш, вояга етмаган ва меҳнатга лаёқатсиз оила аъзоларининг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш устунлиги тамойиллари асосида‖ амалга оширилади. Шу ўринда оила юридик атамасини таҳлил қилиб оила тушунчасини ифодалашга тўғри келади. Чунки Оила кодексининг 5 -моддасида Оила тўғрисидаги қонун ҳужжатлари никоҳ тузиш, никоҳни тугатилиши(тугаши) ва уни ҳақиқий эмас деб топиш шартлари ва тартибини белгилайди, оила аъзолари: эр-хотин, ота-она ва болалар (фарзандликка олувчилар ва фарзандликка олинганлар) ўртасидаги, оила тўғрисидаги қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳолларда ва доирада эса қариндошлар ҳамда ўзга шахслар ўртасидаги шахсий номулкий ва мулкий муносабатларни тартибга солади, шунингдек ота-она қарамоғидан маҳрум бўлган болаларни оилага оилага олиш шакл ва қоидаларини, фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш тартибини белгилайди, деб таъкидланган. Юқоридаги нормалар таҳлилидан оила – эркак ва аёлнинг розилиги билан фуқаролик ҳолати далолатномалари қайд этиш органлари томонидан никоҳи тузиш тарзида рўйхатга олиниб, расмийлатирилган шахсларнинг ихтиёрий иттифоқи ҳисобланади, деган хулосага келишимиз мумкин. Никоҳ ФҲДЁ органларида рўйхатга олинганидан бошлаб қонуний тусга эга бўлади. Айнан шу пайтдан бошлаб оила ташкил топади ва оилавий муносабатлар бошланади. Ташкил топган янги оила дастлаб жуда содда, яъни эр-у хотиндан иборат таркибда яшай бошлайди. Кейинчалик фарзандлар туғилиши оила аъзоларининг кўпайишига олиб келади. Фарзандларнинг дунёга келиши ота-она деган тушунчаларга эҳтиёж сездиради. Оила аъзолари деганда эр-хотин, фарзандлар, фарзандлар учун ота-она тушунилади. Миллий ўзбек оиласи менталитетимиздан келиб чиққан ҳолда оилани қонунда акс этмаган бўлсада кенг маънода тушунамиз. Бизда оила деганда бобо, буви, эр-хотин, уларнинг фарзандларидан ташқари эркак томондан бир уйда ёки хонадонда яшовчи акаукалар, айрим ҳолларда никоҳдан ажраб келган опа-сингиллар келиннинг қайни опа-сингиллари ҳам тушунилади. Бу қонунда белгиланган том маънодаги оила эмас, балки бир нечта оилалар йиғиндиси иборат оилалар десак тўғри ифодалаган бўламиз. Айнан шундай ёндашилмагани боис, ёш оилаларнинг нуфузига путур етади, ёш оиланинг тузилиши натижасида ҳали эр билан хотин бир-бирини тушуниб етмасидан, улар ўртасидаги муносабатлар тўлиқ шаклланмасидан четдан аралашув туфайли турли келишмовчиликлар, қўполлик, келинга (келин томонидан ҳам) нисбатан инсоний қадр-қимматни камситувчи муомалалар, ҳақоратлаш ёки баъзи ҳолатларда таҳқирлашлар, айрим ҳолларда зўравонликлар, куч ишлатишлар натижасида жуда қисқа муддатларда никоҳдан ажралишларгача бориб етмоқда. Тўғри Оила кодексида қариндошлик (57 – модда), ёт аралашмаган ва ёт аралашган қариндошлик (58 – модда), қайин – бўйинчилик ва қуда – андачиликка (59 – модда) бағишланган алоҳида нормалар ҳам мавжуд. Лекин юқорида кўрсатилган шахслар ёш оиладаги муносабатларнинг бевосита иштирокиси ҳисобланмаслиги кодекс мазмунидан очиқ-ойдин кўринади. Оиладаги муносабатлар эр-у хотиннинг ўзаро хотиржамлик, ҳамжиҳатлиги, келишуви асосида йўлга қуйилиши лозим.
Фикримизча, ўғлини уйлантиришидан илгари ота-оналар қонун ҳужжатидаги оила тушунчасидан воқиф бўлиши даркор. Уларни бунга тайёрлашда маҳалла, хотин-қизлар масалалари билан шуғулланувчи мутахассислар тушунтириш ишларини олиб бориш йўли билан кўмаклашишлари зарур. Бунинг учун эса ижтимоий сўровлар, таҳлиллар ва аниқ мисоллар асосида ихчам ва содда матнлар тайёрланиб тарқатилиши ёки ижтимоий тармоқлар орқали аҳоли билан мулоқатлар олиб борилиши мақсадга мувофиқ.
Дарвоқе, оила тўғрисидаги қонун ҳужжатларининг вазифаларидан бири бирон-бир шахснинг оила масалаларига ўзбошимчалик билан аралашишига йўл қўйилмасликдан иборат эканлигини алоҳида қайд этиш жоиздир. Яна бир муҳим жиҳати жойларда, яъни маҳалла ёки туман кесимида ўтказилиши мўлжалланган оила ёхуд аёллар масалаларига оид тадбирларни илгаридан пухта тайёргарлик кўриб, унинг иштирокчиларини тўғри танлаб мақсадли ўтиши таъминлаш жуда муҳим аҳамиятга эга бўлади. Сир эмаски айрим тадбирлар ҳисоботлар учунгина ташкил этилади. Муҳокама қилинган масалалар юзасидан маърузалар жуда саёз. Тегишли қонун ҳужжатлардан иқтибос келтирмай тушунтириш ёки чуқур таҳлиллар мавжуд эмаслиги тадбирларни кутилган натижа бермаслигига сабаб бўлмоқда. Яна бир янгилик кейинги икки йил давомида юртимизда Президент Шавкат Мирзиёевнинг ташаббуси билан оила институтининг жамиятдаги нуфузини ошириш ва мустаҳкамлаш мақсадида вазирлик мақомига эга тузилма ташкил этилди. Унинг жойларда бўлинмалари ташкил этилиб, фаолияти йўлга қўйилганидан оилаларни жамият ҳаётида ўрни нақадар муҳим эканини тушуниш қийин эмас. Шу нуқтаи назардан мазкур тузилманинг ўтган давридаги амалга оширган ишлари таҳлили асосида Ўзбекистон Республикаси Оила кодексининг нормаларини янада чуқур ўрганиб, ижтимоий ҳаётдаги аниқ мисоллардан хулоса чиқарган ҳолда Оила кодексини такомиллаштириш зарурати мавжудлигига эътиборни кучайтириш лозим. Бунинг сабабларидан бири Оила кодексида нормаларда оилавий муносабатлар бирликда, яъни битта оиланинг ҳуқуқий муносабатлардаги иштироки ечимини топган, айнан битта оилани ташкил этиш ва уларнинг ўзаро муносабатлари билан боғлиқ қоидалар, тартиб таомиллар етарлича ифодаланган. Албатта, бу ҳолатни ижобий деб ҳисоблаймиз. Аммо юқорида қайд этилганидек бир ҳовлида ёки том остида бир неча оилалар биргаликда яшаётган, айниқса қайнона, қайнота ва бошқалар билан умр гузаронлик қилган бир неча оилаларнинг ўзаро муносабатларини тартибга солувчи аниқ ва тиниқ қоидаларни ишлаб чиқиб, қонун ҳужжатларда акс эттиришимиз керак. Биргина мисол бир неча йиллардан буён фарзандлари билан турар жойсиз қолаётган оналарга қай тарзда қайси қонун билан турар жой ажратилиши лозим деган саволга жавоб топа олмаймиз. Фикримизча, Оила кодексида кенг маънодаги оила аъзоларининг ҳуқуқ ва мажбуриятлари акс эттиши зарур. Қонун ҳужжатларининг янада тўлиқ ва бекаму кўст бўлиши эса бирга яшовчи оиладагиларнинг нафақат тураржойга бўлган ҳуқуқлари, балки Конституцияда белгилаб қўйилган бошқа барча ҳуқуқларини янада ҳимоя қилиш кафолатлайди.
Хулоса ўрнида айтиш жоизки, юртимизда оила институти замонавий давлатчиликка мос тарзда ривожланиши учун барча шарт-шароитлар, жумладан қонунлар ва қонун ҳужжатлари яратилган. Ҳозирда амалга оширилаётган ислоҳотлар давомида оилага оид қонунчилик базасини жаҳондаги айрим давлатларнинг қонунчилик тажрибасини чуқур таҳлил қилган ҳолда жамиятимизга мос ва хос жиҳатларини ҳисобга олиб, янада такомиллаштиришимиз эртанги кунимизга мустаҳкам замин яратади.
Лукмон Кадиров, Бухоро вилоят суди раиси
Миразиз Раджабов, Фуқаролик ишлари бўйича
Когон туманлараро суди раиси
Барча ҳуқуқлар ҳимояланган 2025 | Бухоро вилоят суди
