Суд муҳокамаларининг ошкоралиги – суд тизимида коррупциявий ҳолатларнинг олдини олишдаги самарали восита
Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Судьяларнинг чинаккам мустақиллигини таъминлаш ҳамда суд тизимида коррупциянинг олдини олиш самарадорлигини ошириш чора тадбирлари тўғрисида”ги 2020 йил 7 декабрдаги ПФ-6127-сонли Фармони суд ҳокимияти чинакам мустақиллиги сари қўйилган навбатдаги қадам бўлди десак муболаға бўлмайди. Бундан Мамлакатимизда суд тизими бўйича ислоҳотлар изчил тарзда давом этаётганлигини кўриш мумкин.
Фармон билан суд ҳокимияти тизимида коррупция ҳолатларини келтириб чиқарувчи сабаб ва шарт-шароитларни чуқур ўрганиш ва таҳлил қилиш, коррупцияга қарши курашиш ва унинг олдини олиш тизимини самарали йўлга қўйиш талаби илгари сурилган бўлиб, бунда, суд муҳокамасининг ошкоралиги, судлар фаолияти тўғрисида жамоатчиликка ўз вақтида ва объектив ахборот бериш муҳим аҳамият касб этади.
Судлар фаолиятидаги очиқлик, ошкоралик жамиятнинг ҳуқуқий хабардорлик даражаси ошишига имкон яратибгина қолмай, одил судловни амалга оширишнинг муҳим кафолати ҳам ҳисобланади.
Қонун талабларига кўра, барча судларда ишлар муҳокамаси ошкора ўтказилади. Фақат, давлат сирига, фарзандликка олиш сирига тааллуқли маълумотлар мавжуд бўлган ишлар бўйича ва қонунда назарда тутилган бошқа ҳолларда ишнинг муҳокамаси ёпиқ суд мажлисида ўтказилади. Ишда иштирок этувчи шахсларнинг шахсий ҳаёти тўғрисидаги маълумотлар ошкор бўлишининг олдини олиш, ёзишмалар сирини ва қонун билан қўриқланадиган бошқа сирни сақлаш мақсадида ёпиқ суд муҳокамаси ўтказилишига йўл қўйилади.
Таҳлилларга қараганда, жорий йилнинг 1 ярмида фуқаролик ишлари бўйича Бухоро туманлараро суди томонидан 2317 та иш кўрилган бўлиб, шундан фақат 42 таси ёпиқ суд мажлисида кўрилган. Қолган 2275 та иш бўйича суд муҳокамалари эса эса очиқ, ошкора ўтказилган. Кўрилган ишларнинг 726 таси ёки 32 фоизи сайёр суд мажлиси тартибида жойнинг ўзида мазмунан кўриб, тегишли суд ҳужжатлари қабул қилинган.
Туманлараро судининг 2021 йил 1 ярмида кўрилган ишлар бўйича 1908 та суд қарорлари Ўзбекистон Республикаси Олий суди “Веб-сайти”да тўлиқ /ёхуд шахссизлантирилган/ ҳолда эълон /“Публикация”/ қилинган.
Ушбу келтирилган статистик маълумотлардан туманлараро суди фаолиятидаги очиқлиги ва шаффофликка баҳо бериш мумкин.
Хулоса ўрнида:
Таъкидлаш жоизки, суднинг асосий вазифаси фуқароларнинг ҳуқуқлари ва қонун билан қўриқланадиган манфаатларни суд йўли билан ҳимоя қилиш мақсадида ишларни тўғри, ўз вақтида кўриб ҳал қилиш билан бир қаторда, қонунийлик ва ҳуқуқ-тартиботни мустаҳкамлашга, демократия, ижтимоий адолат ҳамда фуқаролар ўртасида тинчлик ва миллий тотувликни таъминлашга кўмаклашишдан иборатдир. Бунинг учун суд муҳокамалари ошкоралиги муҳим ўрин тутади. Чунки, халқ кўрган ҳолатларига ишонади ва унга баҳо беради.
Зеро, суд муҳокамалари ошкора бўлган тақдирдагина фуқароларда судга нисбатан ишонч муносабати шаклланади.
ФИРУЗЖОН ЁДГОРОВ,
Фуқаролик ишлари бўйича Бухоро туманлараро судининг раиси
НОДИР ҚОБИЛОВ,
Фуқаролик ишлари бўйича Бухоро туманлараро судининг судьяси