Sud sohasida korrupsiyaga qarshi kurash
Har qanday demokratik jamiyatda sud hokimiyati adolatni qaror toptirish, fuqarolarning huquq va erkinliklarini himoya qilishda asosiy tayanch bo‘lib xizmat qiladi. Ammo sud tizimida korrupsiya ildiz otgan taqdirda, adolat mezonlari buziladi, jamiyatning davlatga bo‘lgan ishonchi pasayadi. Shu bois sud sohasida korrupsiyaga qarshi kurash bugungi kunda eng dolzarb masalalardan biridir.
Sud hokimiyatidagi korrupsiya nafaqat alohida fuqarolarning manfaatlariga, balki butun jamiyat taraqqiyotiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Jumladan:
Adolat prinsiplarining buzilishi – haqiqiy aybdorlar jazodan qutulishi, begunoh shaxslar esa nohaq jazolanishi mumkin.
Fuqarolarning davlatga ishonchi susayishi – odil sudlov kafolatlanmagan jamiyatda huquqiy davlat qurish mushkul.
Iqtisodiy rivojlanishga ta’siri – investitsiya muhiti yomonlashadi, tadbirkorlar o‘z biznes faoliyatida xavfsizlikni sezmaydilar.
Quyidagilarni korrupsiyaga qarshi kurashning asosiy yo‘nalishlari sifatida baholash mumkin.
1. Sud tizimini chinakam mustaqil qilish.
Sudlarning ijro va qonun chiqaruvchi hokimiyatlardan mustaqil faoliyat yuritishi korrupsiyani kamaytirishda asosiy shartdir. Sudyalar faoliyatini siyosiy va ma’muriy bosimlardan himoya qilish zarur.
2. Sudyalarning moddiy va ijtimoiy ta’minotini yaxshilash.
Sudyalarga munosib ish haqi va ijtimoiy kafolatlar yaratilsa, ularning noqonuniy yo‘llar bilan daromad orttirishga moyilligi pasayadi.
3. Ochiqlik va shaffoflikni ta’minlash
Sud qarorlarini e’lon qilish, sud majlislarini ommaviy axborot vositalarida yoritish, jarayonlarni onlayn kuzatish imkoniyatlari korrupsion kelishuvlarga qarshi kuchli mexanizm hisoblanadi.
4. Axborot texnologiyalaridan foydalanish.
Sud hujjatlarini elektron shaklda yuritish, sud jarayonlarini masofadan turib boshqarish, elektron sud tizimlarini keng joriy etish inson omilini kamaytirib, korrupsion xavflarni cheklaydi.
5. Sudyalarning javobgarligini kuchaytirish.
Sudyalarning noqonuniy qarorlari uchun intizomiy, ma’muriy va jinoiy javobgarlik aniq belgilanishi lozim. Bu ularning mas’uliyatini oshiradi.
6. Jamiyat va OAV nazoratini kengaytirish.
Fuqarolik jamiyati institutlari, nodavlat tashkilotlar hamda ommaviy axborot vositalarining faol ishtiroki sud tizimidagi korrupsiya holatlarini fosh etishda muhim omildir.
Xulosa qilib aytganda, sud tizimida korrupsiyaga qarshi kurash – faqat davlat organlarining vazifasi emas, balki butun jamiyatning burchidir. Adolatli va mustaqil sud hokimiyati jamiyatda huquqiy davlat va fuqarolik jamiyatini barpo etishning kafolati sanaladi. Shu bois korrupsiyaga qarshi kurashni tizimli ravishda davom ettirish, xalqaro tajribani o‘rganish va innovatsion yondashuvlarni joriy etish zarurdir.
Buxoro viloyat sudi
iqtisodiy ishlar bo‘yicha
sudlov hay’ati sudyasi X.Abdullayev