“Рақамли суд” одил судловга элтувчи муҳим қадам
Буюк соҳибқирон Амир Темур бобомиз Оқсарой пештоқига “Адолат – давлатнинг асоси ва ҳукмдорлар шиоридир”, деган ҳикматли сўзларни ёздиргани бежиз эмас, албатта. Ушбу улуғвор ғоя инсон қадр-қимматини олий даражага кўтариш борасидаги амалий ҳаракатларимиз пойдеворига айланди.
Мирзиёев Шавкат Миромонович.
Одил судлов самарадорлиги судьяларнинг бой билим, катта ҳаётий тажриба даражаси ва амалий кўникмаларига эга бўлиши лозимлигига боғлиқлиги барча жабҳаларда демократик ўзгаришлар, жадал ислоҳотлар амалга оширилаётган бугунги шиддатли давримизда янада теранроқ намоён бўлмоқда. Айниқса, мамлакатимизда рақамли иқтисодиётни фаол ривожлантириш, барча тармоқлар ва соҳаларда, энг аввало, давлат бошқаруви, таълим, соғлиқни сақлаш ва қишлоқ хўжалигида замонавий ахборот-коммуникация технологияларини кенг жорий этиш бўйича комплекс чора-тадбирлар амалга оширилаётганлиги, суд тизимини ҳам четлаб ўтмади.
Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш учун қулай шарт-шароитлар яратиш, рақамлаштириш ишларини изчил давом эттириш, судларнинг моддий-техник таъминотини яхшилаш, шунингдек, «Рақамли Ўзбекистон — 2030» стратегиясида белгиланган мақсад ва вазифалар ижросини таъминлаш мақсадида муҳтарам президентимиз 2025 йил 21 августда ПФ 140-сонли “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида” фармонни қабул қилдилар.
Мазкур фармон 9 бўлимдан иборат бўлиб, ҳар бир бўлимда рақамлаштириш борасида қўйилган устувор мақсадлар, вазифалар, амалга оширилиши лозим бўлган чора-тадбирлар, фармон ижросини таъминловчи масъуллар, молиявий ресургача кўрсатиб ўтилган.
Жумладан, суд ишларини юритишда қоғоз шаклидан воз кечиш мақсадида «Рақамли суд» концепцияси асосида ишларнинг юритилишини босқичма-босқич тўлиқ электрон шаклга ўтказиш; фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларига кўрсатиладиган интерактив электрон хизматлар турларини ошириб бориш, суд ҳужжатларидан нусха олиш, суд ишлари билан танишиш, аризанинг судга тааллуқлилиги ва судловга тегишлилигини аниқлаш, сунъий интеллект ёрдамида суд харажатларини ҳисоблаш имкониятини яратиш, шунингдек, суд томонидан тақиқланган манба ва контентларнинг электрон реестрини юритиш;
судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш учун зарур техник инфратузилма яратиш, шунингдек, ушбу йўналишдаги норматив-ҳуқуқий базани такомиллаштириш бўйича чоралар кўриш;
Олий суднинг ахборот тизимлари негизида суд ҳужжатлари архиви модулини ишлаб чиқиш ва амалиётга жорий этиш; судлар фаолиятини рақамлаштириш бўйича «Кибер ҳуқуқ» йўналишида илмий тадқиқотлар ўтказиш, шунингдек, судьялар ва суд аппарати ходимларининг рақамли саводхонлиги ва малакасини доимий ошириб бориш;
иқтисодий судлар тузилмасини оптималлаштириш орқали уларнинг фаолияти самарадорлигини ошириш ва ягона суд амалиётини шакллантириш;
«Рақамли суд» концепцияси асосида босқичма-босқич суд мажлиси залларини ташкил этиш ҳамда аҳоли ва судьялар учун қулай ва замонавий шарт-шароитлар яратиш, шунингдек, судьялар ва суд ходимларининг ижтимоий ҳимоясини кучайтириш каби олий мақсадларни белгилаб берган.
Шунингдек, судлар фаолиятига «Рақамли суд» концепциясини жорий этиш борасида амалга оширилиши лозим бўлган вазифалар қуйидагилар бўлиб, жумладан фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларига қулайликлар яратиш ҳамда суд ишларини кўришни соддалаштириш мақсадида, «Рақамли суд» концепциясини амалга ошириш доирасида судга ариза беришдан олдин сунъий интеллект ёрдамида суд муҳокамасининг тахминий натижаси ҳамда сарфланадиган харажатлар шакллантириш, мурожаатларнинг судга электрон шаклда юборилиши, ишда иштирок этувчи шахслар суд биносига ташриф буюрмаслиги ва суд муҳокамаларида масофадан туриб иштирок этиши, тарафлар ва ишда иштирок этувчи бошқа шахсларга суд жараёнларида ишга доир барча материаллар билан электрон шаклда танишиш имконияти яратилиши, суд харажатлари электрон шаклда ҳисобланади ва тўланади, шунингдек, ижро варақалари автоматик равишда ижрога юборилиши, суд ишлари замонавий ахборот технологияларидан фойдаланган ҳолда тўлиқ электрон тарзда юритилиши, сунъий интеллект ёрдамида суд мажлиси баённомалари реал вақт режимида матн шаклида тайёрланиши, суд ҳужжатлари лойиҳалари автоматик шакллантирилиши белгилаб берилган.
Бундан кўринадики, муҳтарам президентимизнинг мазкур фармонлари суд ҳокимияти нуфузини янада ошириш, уни инсон ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя қилувчи мустақил институтга айлантириш борасида замон талаби доирасида хизмат қилиб, ушбу соҳада давлат сиёсатини сифат жиҳатидан янги босқичга кўтаради.
Фуқаролик ишлари бўйича
Бухоро туманлараро суди раиси О.Наврузов
Фуқаролик ишлари бўйича
Бухоро туманлараро суди судьяси З.Курбонова